SIRT VE BEL AĞRISI

Sırt ve bel ağrısı, gerek poliklinik gerekse acil servis koşullarında sık karşılaşılan yakınmalardır. Basit mekanik bel ağrısı ile müdahale gerektirebilecek bel ağrıları hastalıkları ayırıcı tanısı netleştirilmelidir. Sırt ve bel ağrılarının sık görülme nedenleri;

Sırt ve bel ağrısının sık görülme nedenleri

  1. Mekanik bel ağrısı
  2. Lomber disk hernisi (Bel fıtığı)
  3. Omurga romatizması (osteoartrit)
  4. Böbrek ağrısı (Renal kolik) vs.

Sırt ve bel ağrısı ile başvuran hastada altta yatan ciddi hastalığı düşündüren bulgular;

  1. 50 yaşından büyük, 20 yaşından küçük hasta,
  2. Önceden kanser hikâyesi veya kilo kaybı öyküsü ,
  3. Ciddi travma öyküsü,
  4. İstirahat ile geçmeyen bel ağrısı,
  5. Uzun süreli steroid (kortizon) ilaç kullanımı,
  6. Ani başlayan bacaklarda güçsüzlük, uyuşukluk, idrar kaçırma şikayeti varsa.

Kas iskelet sisteminden kaynaklanan ağrılar genellikle ani başlangıçlıdır ve fiziksel hareket ile ilgilidir. Bu tip ağrılar aktivite, ağır kaldırma, uzun süre aynı pozisyonda oturma gibi faktörler ile ilişkili veya bunlardan tamamen bağımsız olarak ortaya çıkabilir. Bu tür hastalarda kas spazmı belirgindir ve bastırmak ile ağrı artabilir.

BEL FITIĞI NEDİR?

Bel fıtığı en sık 35-50 yaş arasında ve her iki cinste de eşit olarak görülür. Ağır işlerde çalışanlar, ev hanımları, uzun süre oturmak zorunda kalan masa başı çalışanları, şoförler, sürekli ayakta duran öğretmen, garson gibi mesleği olanlar bel fıtığına yakalanma olasılığı en fazla olan kesimdir.

Bel Fıtığı Nasıl Oluşur?

Omurgalar arasında bulunan disk denilen kıkırdak dokunun omurgaların basısı nedeniyle bacağın çeşitli bölgelerine giden sinirleri sıkıştırmasıyla oluşur. Bazen ani bir zorlama, ağır bir şey kaldırma, ters bir hareket veya öksürük, hapşırma bile bel fıtığına neden olabilir. Ama bel fıtığının en önemli nedeni yaş ve tekrarlayan küçük travmalardır.

Bel Fıtığının Belirtileri Nelerdir?

Hastalar aniden ortaya çıkan sırt ve bacak ağrısı ile başvurabilirler. Ağrı uyluk arka kısmına ve baldıra, ayak tabanına yayılan rahatsızlıktan yakınırlar. Ayaklarda uyuşmalar, hareket kısıtlılıkları, yürüme ve oturmada güçlük bel fıtığının belirtileridir. Bel fıtığı ilerlerse idrar kaçırma, cinsel fonksiyonlarda kayıp (iktidarsızlık) ve yürüyememe gibi belirtiler de olabilmektedir.

Bel Fıtığı Teşhisi Nasıl Konur?

Beyin ve sinir cerrahisi uzmanı veya fizik tedavi uzmanı tarafından hastanın yapılan muayenesi sonucunda röntgen, tomografi ve manyetik rezonans görüntüleme (MR) tetkikleri istenebilmektedir. Bel fıtığı için özellikle MR görüntüleme önemlidir ve bası derecesi belirlenebilmektedir.

Bel Fıtığının Tedavisi Nasıl Yapılır?

Bel fıtıklarında konservatif tedavi mi (ilaç tedavisi, fizik tedavi), ağrı tedavisi (algoloji) yoksa cerrahi tedavi mi yapılacağı önemlidir.

Bel fıtığı başlangıç safhasında, hastaya ağrı kesici ve kas gevşetici ilaçların verilmesi, yatak istirahati ve belini zorlayacak hareketlerden kaçınması önerilir. Hasta tedaviye yanıt alamazsa fizik tedavi ve ağrı tedavisine (algoloji) başvurabilir.
Bel fıtığı İlerlerse, fizik tedaviye rağmen hastanın ağrıları devam ediyorsa veya güç kaybı, bacakta incelme, dayanılmaz ağrılar varsa ameliyat gerekebilir.

Bel fıtıklarında acil ameliyat bulguları;

  1. Ani başlayan ağrı, kuvvet kaybı, his kaybı ve idrar kaçırma şikayeti,
  2. İlerleyici güç kaybı,
  3. Yeterli konservatif tedaviye rağmen dayanılmaz ağrı hissedilmesidir.

Eğer ameliyat edilmez ve sinire bası devam ederse hastada idrarını tutamama, cinsel gücün kaybı, ayaklarda felç gibi sorunlar gelişebilir. Halk arasında geçmişten gelen bir korku mevcuttur. Ameliyat olursam sakat kalırım, uzun süre yataktan kalkamam, korse takmak zorunda kalırım veya fıtığım tekrarlar, tekrar ameliyat olurum gibi inanışlar var. Günümüzde teknoloji ve ameliyat yöntemleri gelişmiştir. Mikrocerrahi ve endoskopik (kamera yöntemi) ameliyatlar ile hasta kısa sürede ayağa kalkıp taburcuları yapılabilmektedir.

Bel fıtığı hastasının dikkat etmesi gerekenler?

  1. Hasta kesinlikle bir iki kiloyu aşan ağırlıkları kaldırmamalıdır.
  2. Öne ve yanlara doğru eğilme, belin bükülmesi yasaklanır. Eğer yerden bir şey alınacaksa hastanın çömelerek alması söylenir.
  3. Hastaların otururken belinin arkasına bel boşluğunu yok edecek şekilde bir yastık koymaları ve yirmi dakikadan fazla oturmamaları önerilir. Eğer hastanın mesleği gereği uzun süre oturması gerekiyorsa her yirmi dakikada bir yürümesi önerilir.
  4. Hasta ortopedik yatakta yatmalıdır.
  5. Traktör kullanmamalı, uzun süre araba kullananlara ise yirmi dakikada bir arabalarını park edip arabalarının etrafında birkaç kez dönmeleri tavsiye edilir.
  6. Hastanın yukarıya doğru uzanması yasaklanır. Yukarıdan bir şey alacaksa bir iskemle veya merdivenin üstüne çıkıp alması söylenir.
  7. Hastaya belini daima sıcak tutması, açık pencere veya havalandırma (klima) önünde durmaması hatırlatılır.
  8. Abdest alırken bacak lavobaya uzatılmamalıdır. Yer sofrası kullanılmamalıdır.
  9. Bel ve bacak ağrısı olan hastalar mutlaka stresten kaçınmalıdır. Stres ağrıyı arttırmak yanında bel fıtığının ilerlemesine de yol açabilir.

Mikrocerrahi Nedir?

Diskektomi, sinire bası yapan fıtığın çıkarılması işlemidir. Bu ameliyat deride küçük bir kesi, bazı bağ dokusu ve kemik dokusu alındıktan sonra fıtık parçalarının temizlenmesini içerir. Klasik bel fıtığı ameliyatları (açık diskektomi) hastaların tam olarak iyileşememeleri, fıtıkları tekrar etmesi sonucunda; teknoloji gelişmesi ile ( MR, tomografi, mikroskop) günümüzde yaygın olarak kullanılan mikrodiskektomi yöntemi geliştirilmiştir. Küçük cilt kesisi, kas dokusu az sıyrılır ve daha az kemik alındığı için ve sinir yaralanması ihtimali düşük olduğu için hastalar ameliyat olduktan altı-yedi saat sonra ayağa kalkıp yürümekte ve bir gece hastanede yattıktan sonra evlerine gidebilmektedir. Hasta genel anestezi (uyutulup) veya spinal anestezi (uyanık, belden aşağısı uyuşturulup) ile yapılmaktadır. Ameliyat, ortalama 1 saat sürmektedir (30 dakika-90 dakika arası).

Ameliyat sonrası?

Ameliyattan sonra belde kesi yapılan yerde ağrı hissedebilirsiniz. Ameliyat sonrasında uyuşukluk ve güçsüzlük hemen geçmeyebilir. Yürüyüş önemlidir. İlk 2 hafta boyunca düzenli olarak yürüyüş yapılmalıdır. Sonrasında bel egzersizi, yüzme veya bisiklet kullanabilirsiniz. Doğru ameliyat sonrası fizik tedavi ile iyileşme hızlı olur.

Ağır bedensel iş yapmayanlar 2-4 hafta arasında işlerine dönebilir. Ağır işlerde, kuvvetli titreşimli iş makineleri kullananlar 6-8 hafta arasında işlerine dönebilir.

Diğer Cerrahi Metotları Nelerdir?

Lazerle bel fıtığı ameliyatları, perkütanöz endoskopik diskektomi denilen ayaktan cerrahi tedaviler ve kemonükleozis denilen ilaçla diskin eritilmesi metotları mevcuttur.