Koku alma problemi zaman zaman hepimizin yaşadığı bir durumdur. Özellikle şiddetli burun akıntısı ile seyreden gribal enfeksiyonlarda ve allerjik reaksiyonlarda koku alamadığımızı ifade ederiz. Koku hissi kaybolan birçok hasta tad duyusunun etkilendiğini de belirtir. Koku alması etkilenen hastalardan “ağzımın tadı yok “ şeklinde bir ifadeyi sıkça duyabiliriz. Koku alma duyusu ve tad alma hücreleri 60 yaş üzerinde azalmaya başlar. Yüzlerce sebebi olan bu durumu beyin cerrahisi olarak özellikle kafa travmaları sonrasında ve koku sinirini tutan kafa tabanı tümörlerinde görebilmekteyiz.
Kafa Travması
Kafa travması geçiren hastaların %5-10 civarında koku duyusu kaybı görülebilmektedir. Kafa travmasının şiddetiyle orantılıdır. Travmadan sonra hemen ya da saatler içinde görülübilir. Koku alma sinirinin gerilmesi veya kopmasına bağlı olabilmektedir. Tedavisinde herhangi bir tedavi bulunmamaktadır. Koku alma sinirlerimizin kendi kendine iyileşmesini bekleriz.
Tümörler
Hem burun içinden kaynaklanan hem de beyin tümörleri koku kaybına yol açabilir. Burun içinde oluşan tümörler genellikle tıkanma etkisi yaparlar. Kulak burun boğaz (KBB) doktorlarının mutlaka değerlendirmesi gerekir. Meningioma, hipofiz bezi tümörleri, gliom gibi beyin tümörleri koku sinirine zarar verebilirler. Tümöral lezyonlarda koku bozukluğu genellikle tek taraflıdır. Koku alamama ile birlikte görme de problem ve hormon sisteminde (hipofiz bezi etkilenmesine bağlı olarak) etkilenme varsa mutlaka beyin ve sinir cerrahisi beyin MR ile birlikte değerlendirmelidir. Tümör tedavisinde, tümörün boyutu, yeri ve özelliğine göre cerrahi veya radyocerrahi tedavileri yapılmaktadır.
Koku alma bozuklukları ve koku duyusu kaybı nedenleri
En sık görülen sebepler şu şekildedir;
Üst solunum yolu enfeksiyonları (Akut sinüzit, gribal hastalıklar, Rinit
Travmalar (Buruna gelen veya kafaya gelen travmalar sonrası)
Burundan kaynaklanan lezyonlar (Polip, tümör)
Geçirilen burun ameliyatları sonrası
Şeker hastalığı, hormonal rahatsızlıklar
Bazı doğumsal hastalıklar ( Klinefelter sendromu, Kallman sendromu)
Psikiyatrik hastalıklar (Şizofreni gibi)
Vitamin eksiklikleri (A vitamini, çinko eksikliği)
Nörolojik hastalıklar (Parkinson, Alzhemir hastalığı, Huntington hastalığı, Multiple sclerosis gibi)
Bazı kullanılan ilaçlar (Nifedipin, terbinafin gibi)
Baş – boyun bölgesine uygulanan radyoterapi sonrası
Toksik- kimyasal kokulara maruz kalma
Sigara içmek , uyuşturucu kullanımı
TANI
Hastanın muayenesi, hikayesi çok önemlidir. Özel koku testleri ve tomografi ile MR görüntüleme yapmak gerekebilir. KBB, Nöroloji, Dahiliye ve kafa tabanı tümörlerinde Beyin cerrahisi tarafından mutlaka değerlendirilmelidir.
TEDAVİ
Hastanın teşhisine göre tedavi yapılmalıdır. İlgili bölümce ilaç tedavisi veya operasyon yapılmalıdır. Tedavi sonrası takip ve koku alma egsersizleri önerilebilir.
Günümüzde 60 yaş üzerinde 2 kişiden biri koku almada problem yaşayabilmektedir. Parkinson hastalarının %96’sı, ilk tanı koyulduğunda koku alma yeteneklerini kaybettikleri saptanmıştır. Parkinson hastalığının kabızlıkla birlikte en erken belirtisidir.
Unutmayın KOKU ALMAMA; ihmale gelmez. 60 yaş üzerinde koku almada etkilenme varsa, bu durum beyin hastalıkları ile birlikte görülebilmektedir. Özellikle Parkinson hastalığı başta olmak üzere, Alzhemir hastalığı, Huntington hastalığı, Multiple sclerosis gibi hastalıkların belirtisi olabilir. Herkese güzel kokulu günler diliyorum.